आजच्या बदलत्या शेतीत पशुपालन हा शेतीला जोडधंदा म्हणून नव्हे, तर उत्पन्नाचा एक मुख्य आणि महत्त्वाचा स्त्रोत बनत चालला आहे. मात्र, जनावरांचे योग्य संगोपन आणि त्यांचे आरोग्य जतन करण्यासाठी पक्का आणि सुरक्षित गोठा असणे अत्यंत गरजेचे आहे. आपल्याकडील मौल्यवान पशुधनाची किंमत लाखांच्या घरात असताना, त्यांना चांगला निवारा देणे ही काळाची गरज आहे.
Cow Shed महाराष्ट्र शासनाने याच गरजेला ओळखून आपल्या शेतकरी आणि पशुपालक बांधवांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाकांक्षी आणि फायदेशीर योजना सुरू केली आहे: शरद पवार ग्राम समृद्धी योजना (Sharad Pawar Gram Samrudhi Yojana).
योजनेची गरज: उत्तम पशुधन, उत्तम उत्पन्न
Cow Shed आजकाल एका चांगल्या दुभत्या जनावराची किंमत ६० ते ७० हजार रुपयांपेक्षा जास्त आहे, तर शेळीपालन किंवा कुक्कुटपालनातील गुंतवणूकही मोठी असते. इतके मौल्यवान पशुधन सांभाळण्यासाठी अनेक शेतकऱ्यांकडे पक्का गोठा बांधण्यासाठी पुरेसा निधी नसतो. परिणामी, जनावरे उघड्यावर, अस्वच्छ जागेत राहतात.
यामुळे जनावरे पावसात, थंडीत किंवा कडक उन्हात आजारी पडू शकतात. गोठ्यात अस्वच्छता राहिल्यास ‘कासदाह’ सारखे जीवघेणे आजार होण्याची शक्यता वाढते. जनावरे आजारी पडल्यास दूध आणि इतर उत्पादन कमी होते, ज्यामुळे थेट शेतकऱ्याचे आर्थिक नुकसान होते.
Cow Shed शरद पवार ग्राम समृद्धी योजनेचा मुख्य उद्देश याच समस्यांवर तोडगा काढणे आहे. महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेच्या (मनरेगा) माध्यमातून या योजनेत शेतकऱ्याला पशुधनासाठी पक्का निवारा (गोठा) बांधण्यासाठी लाखो रुपयांचे अनुदान देऊन आर्थिक मदत केली जाते.
कोणत्या पशुधनासाठी आणि किती अनुदान?
या योजनेंतर्गत खालील पशुधनासाठी गोठा किंवा शेड बांधण्यासाठी अनुदान उपलब्ध आहे:
| पशुधनाचा प्रकार (गाई-म्हशी) | अनुदानाची रक्कम (अंदाजे) |
| २ ते ६ जनावरे | ₹७७,१८८/- |
| ६ ते १२ जनावरे | ₹१,५४,०००/- (दुप्पट अनुदान) |
| १२ ते १८ जनावरे | ₹२,३१,०००/- (तिप्पट अनुदान) |
इतर पशुधनासाठी मिळणारे अनुदान (मनरेगा अंतर्गत):
- शेळीपालन शेड:
- १० शेळ्यांसाठी: ₹४९,२८४/-
- अर्जदाराकडे किमान २ शेळ्या असणे आवश्यक.
- कुक्कुटपालन शेड:
- १०० पक्ष्यांसाठी: ₹४९,७६०/-
- १५० पेक्षा जास्त पक्षी असल्यास दुप्पट निधी मिळू शकतो.
टीप: हे अनुदान थेट मनरेगा अंतर्गत लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जाते.
अर्ज प्रक्रिया आणि लागणारी कागदपत्रे
शेतकरी मित्रांनो, ही योजना पूर्णपणे पारदर्शक असून, कोणत्याही मध्यस्थाला पैसे देण्याची किंवा शासकीय कार्यालयांचे उंबरठे झिजवण्याची गरज नाही. तुम्ही स्वतः अगदी सहजपणे यासाठी अर्ज करू शकता.
अर्ज कुठे करावा?
या योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया ऑफलाइन (Offilne) आहे.
- ग्रामपंचायत कार्यालय: तुमच्या गावच्या ग्रामपंचायत कार्यालयात ग्रामसेवक यांच्याकडे संपर्क साधा.
- पंचायत समिती/तालुका कृषी कार्यालय: आवश्यक असल्यास, पुढील प्रक्रिया पंचायत समिती किंवा तालुका कृषी कार्यालयातूनही पूर्ण करता येते.
आवश्यक कागदपत्रे:
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील महत्त्वाची कागदपत्रे तयार ठेवा:
- ७/१२ उतारा आणि ८-अ उतारा (जमिनीचा पुरावा).
- आधार कार्ड आणि मतदान कार्ड.
- बँक पासबुक (आधार लिंक केलेले).
- मनरेगा जॉब कार्ड (नसल्यास ग्रामपंचायत कार्यालयात अर्ज करून मिळवावे लागते).
- पशुधनाचे प्रमाणपत्र (पशुधन अधिकाऱ्याकडून).
- रहिवासी दाखला (सरपंच किंवा पोलीस पाटलाचा).
- पासपोर्ट साईज फोटो आणि मोबाईल नंबर.
