ऑगस्ट २०२५ मध्ये महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये झालेल्या अतिवृष्टी आणि पुरामुळे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. शेती, घरे, दुकाने आणि जनावरे यांचे झालेले प्रचंड नुकसान लक्षात घेऊन, राज्य सरकारने या आपत्तीत बाधित झालेल्या नागरिक आणि शेतकऱ्यांना राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद निधीतून (NDRF) आर्थिक मदत जाहीर केली आहे. या मदतीच्या रकमेत आणि नियमांमध्ये झालेले महत्त्वाचे बदल खालीलप्रमाणे सविस्तर दिले आहेत.
शेती नुकसानीच्या मदतीचे नियम आणि मर्यादा बदलले
heavy rain २७ मार्च २०२३ च्या शासन निर्णयानुसार शेती नुकसानीच्या मदतीच्या नियमांमध्ये महत्त्वाचे बदल करण्यात आले आहेत, जे शेतकऱ्यांसाठी समजून घेणे आवश्यक आहेत:
- क्षेत्र मर्यादा कमी: आता शेतकऱ्यांना केवळ दोन हेक्टर (Hectare) क्षेत्रापुरतीच मदत मिळणार आहे. जुन्या नियमानुसार ही मर्यादा तीन हेक्टर होती. यामुळे मोठ्या शेतकऱ्यांमध्ये काहीशी चिंता आहे, कारण त्यांना कमी क्षेत्रासाठीच साहाय्य मिळेल.
- नुकसानीची अट: मदत मिळवण्यासाठी शेतीचे किमान ३३ टक्के (तैंतीस टक्के) नुकसान झालेले असणे अनिवार्य आहे.
विविध पिकांसाठी मदतीचे सुधारित दर (प्रति हेक्टर)
heavy rain राज्य सरकारने पिकांच्या प्रकारानुसार मदतीच्या दरात काही सुधारणा केल्या आहेत, ज्या कमाल दोन हेक्टरच्या मर्यादेत लागू असतील:
| पिकाचा प्रकार | मदतीचा दर (प्रति हेक्टर) |
| जिरायती (कोरडवाहू) शेती | ₹ ८,५००/- (आठ हजार पाचशे रुपये) |
| बागायती शेती | ₹ १७,०००/- (सतरा हजार रुपये) |
| फळबागा | ₹ २२,५००/- (बावीस हजार पाचशे रुपये) |
टीप: जुन्या नियमांमध्ये जिरायती शेतीसाठी प्रति हेक्टर ₹ १३,६००/- मिळत होते, तो दर नवीन धोरणानुसार कमी झाला आहे.
शेतजमीन साफसफाई आणि पुनर्बांधणीसाठी विशेष साहाय्य
अतिवृष्टीमुळे झालेल्या जमिनीच्या नुकसानीसाठी राज्य सरकारने विशेष तरतूद केली आहे:
- गाळ काढणे: शेतजमिनीवर दोन ते तीन इंचापेक्षा जास्त गाळ साचला असल्यास, साफसफाईसाठी प्रति हेक्टर ₹ १८,०००/- (अठरा हजार रुपये) मदत मिळेल.
- जमिनीची धूप / वहन: जमिनीची धूप (Erosion) झाली असल्यास किंवा नदीने पात्र बदलून जमीन वाहून गेली असल्यास, लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना जमिनीच्या पुनर्बांधणीसाठी ₹ ४७,०००/- (सत्तेचाळीस हजार रुपये) साहाय्य दिले जाईल.
जीवितहानी आणि अपंगत्वासाठी मदत
heavy rain पुरामुळे दुर्दैवाने जीवितहानी झाली असल्यास किंवा अपंगत्व आले असल्यास, कुटुंबांना खालीलप्रमाणे साहाय्य मिळेल:
- जीवितहानी: मृत व्यक्तीच्या कुटुंबीयांना ₹ ४ लाख (चार लाख रुपये) आर्थिक मदत.
- अपंगत्व (४०% ते ६०%): पीडित व्यक्तीला ₹ ७४,०००/- (चौऱ्याहत्तर हजार रुपये).
- गंभीर अपंगत्व (६०% पेक्षा जास्त): पीडित व्यक्तीला ₹ २.५० लाख (अडीच लाख रुपये).
ही मदत पीडित व्यक्तींच्या उपचार आणि पुनर्वसनासाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरेल.
घरांच्या नुकसानीसाठी आर्थिक साहाय्य
heavy rain पुरामुळे घरांचे झालेले नुकसान आणि प्रकारानुसार वर्गीकरण करून मदत दिली जाणार आहे:
- पक्के घर (नुकसान): ₹ १,२०,०००/- (एक लाख वीस हजार रुपये).
- कच्चे घर (पूर्ण नष्ट): ₹ १,३०,०००/- (एक लाख तीस हजार रुपये).
- अतिरिक्त साहाय्य: ज्या कुटुंबांची घरे पाण्यात पूर्णपणे बुडाली होती, त्यांना कपडे आणि भांडी खरेदीसाठी प्रति कुटुंब ₹ २,५००/- (अडीच हजार रुपये) अतिरिक्त मदत दिली जाईल.
एकूणच, राज्य सरकारने जाहीर केलेली ही आर्थिक मदत पुरामुळे झालेले नुकसान भरून काढण्यास आणि पीडित कुटुंबांना पुनर्वसन करण्यासाठी एक मोठा आधार ठरेल. नवीन नियम आणि दर लक्षात घेऊन, बाधित नागरिकांनी आणि शेतकऱ्यांनी ताबडतोब आवश्यक कागदपत्रांसह मदतीसाठी अर्ज करणे गरजेचे आहे.
आपल्या जिल्ह्यात झालेले नुकसानीचे सर्वेक्षण पूर्ण झाले आहे का? मदतीसाठी अर्ज कसा करायचा, याबद्दल तुम्हाला अधिक माहिती हवी आहे का?