महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी शेतीत आधुनिक सिंचन व्यवस्था आणण्यासाठी आणि पाण्याची बचत करण्यासाठी महाराष्ट्र आणि भारत सरकारने मिळून ‘पाईपलाईन अनुदान योजना’ (Pipeline Subsidy Scheme) सुरू केली आहे. या योजनेमुळे शेतकरी बांधवांना त्यांच्या शेतात सिंचनाचे पाणी कार्यक्षमतेने पोहोचवता येते, मजुरीचा खर्च कमी होतो आणि आर्थिक पाठबळही मिळते.
Mahadbt Pipe Scheme या योजनेअंतर्गत, खुल्या (Open) आणि इतर मागासवर्गीय (OBC) शेतकऱ्यांना HDPE आणि PVC पाईप्सच्या खरेदीवर ५०% पर्यंत अनुदान दिले जाते. तर, अनुसूचित जाती (SC) आणि अनुसूचित जमाती (ST) प्रवर्गातील शेतकऱ्यांना १००% पर्यंत म्हणजेच भरीव अनुदान मिळते, जे त्यांच्यासाठी मोठा दिलासा आहे.
अनुदानाचे स्वरूप आणि आर्थिक मदत
Mahadbt Pipe Scheme शेतकऱ्यांनी खरेदी केलेल्या पाईपच्या प्रकारानुसार प्रति मीटर दराने अनुदान थेट त्यांच्या आधार-लिंक्ड बँक खात्यात जमा केले जाते.
| पाईपचा प्रकार | प्रति मीटर अनुदान दर | कमाल अनुदान मर्यादा (Open/OBC) | कमाल अनुदान मर्यादा (SC/ST) |
| HDPE पाईप्स | ₹ ५० | ₹ १५,००० | ₹ ३०,००० |
| PVC पाईप्स | ₹ ३५ | ₹ १५,००० | ₹ ३०,००० |
- खुला आणि OBC प्रवर्गातील शेतकऱ्यांसाठी जास्तीत जास्त १५,००० रुपये अनुदान मिळते.
- SC आणि ST प्रवर्गातील लाभार्थ्यांना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वावलंबन योजना किंवा बिरसा मुंडा कृषी क्रांती योजना अशा विशेष योजनांतर्गत १००% म्हणजेच कमाल ३०,००० रुपयांपर्यंत अनुदान मिळू शकते.
- या योजनेत कमीतकमी ६० मीटर ते जास्तीत जास्त ४२८ मीटर लांबीच्या पाईपलाईनसाठी सबसिडी दिली जाते.
योजनेसाठी आवश्यक पात्रता निकष
Mahadbt Pipe Scheme पाईपलाईन अनुदान योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराने खालील महत्त्वाच्या अटी पूर्ण करणे बंधनकारक आहे:
१. रहिवासी: अर्जदार महाराष्ट्राचा कायमस्वरूपी रहिवासी असावा.
२. शेत जमीन: शेतकऱ्याकडे त्याच्या स्वतःच्या नावावर शेतीची जमीन असणे आवश्यक आहे (७/१२ आणि ८ अ उतारा बंधनकारक).
३. बँक खाते: अर्जदाराचे बँक खाते आधार कार्डशी लिंक केलेले (Aadhaar Seeding) असणे आवश्यक आहे.
४. कुटुंब मर्यादा: एका कुटुंबातील केवळ एकाच व्यक्तीला या योजनेचा लाभ घेता येतो.
पाईपलाईन अनुदान योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया (MahaDBT पोर्टल)
या योजनेसाठी अर्ज करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया ‘महाडीबीटी’ (MahaDBT) शेतकरी पोर्टलद्वारे ऑनलाइन पद्धतीने पार पाडली जाते, जी सोपी आणि पारदर्शक आहे.
पायरी १: पोर्टलला भेट आणि लॉगिन
- सर्वात आधी शासनाच्या अधिकृत संकेतस्थळ mahadbt.maharashtra.gov.in ला भेट द्या.
- जर तुम्ही महाडीबीटीवर नवीन असाल, तर ‘नवीन अर्जदार नोंदणी’ पूर्ण करा.
- नोंदणी केली असल्यास, तुमचा युजर आयडी आणि पासवर्ड वापरून पोर्टलवर लॉगिन करा.
पायरी २: प्रोफाइल पूर्ण करा
- लॉगिननंतर आपले प्रोफाइल १००% पूर्ण असल्याची खात्री करा. अपूर्ण प्रोफाइलमुळे अर्ज स्वीकारला जात नाही.
पायरी ३: योजना आणि घटक निवड
- मुख्य मेनूमध्ये ‘शेतकरी योजना’ या पर्यायाखाली ‘नवीन घटकासाठी अर्ज करा’ यावर क्लिक करा.
- येथे तुम्हाला अनेक योजना दिसतील. त्यापैकी मुख्य घटक म्हणून ‘सिंचन साधने व सुविधा’ (Irrigation Tools and Facilities) निवडा.
पायरी ४: पाईपचा प्रकार आणि लांबी निश्चित करा
- ‘बाब निवडा’ या पर्यायावर क्लिक करून तुम्हाला आवश्यक असलेला पाईपचा प्रकार (PVC किंवा HDPE) निवडा.
- तुम्हाला किती लांबीची पाईपलाईन हवी आहे, ती मीटरमध्ये (उदा. १०० मीटर) अचूक नमूद करा.
- सर्व माहिती भरल्यानंतर ‘बाब जतन करा’ या बटणावर क्लिक करा.
पायरी ५: अर्ज सादर करा आणि शुल्क भरा
- आता मुख्य पृष्ठावर परत येऊन ‘अर्ज सादर करा’ या पर्यायावर क्लिक करा आणि तुमच्या निवडलेल्या घटकांची खात्री करा.
- अर्जामध्ये विचारलेले सर्व तपशील भरा.
- अंतिम टप्प्यात अर्जासाठी २३ रुपये ६० पैसे इतके नाममात्र शुल्क भरावे लागते. हे शुल्क तुम्ही नेट बँकिंग, क्रेडिट/डेबिट कार्ड, UPI किंवा QR कोड वापरून ऑनलाइन भरू शकता.
पायरी ६: पावती आणि स्थिती तपासा
- पेमेंट यशस्वी झाल्यावर, त्याची पावती (Receipt) डाउनलोड करून सुरक्षित ठेवा.
- ‘मी अर्ज केलेल्या बाबी’ या विभागात तुम्ही तुमच्या अर्जाची सद्यस्थिती कधीही ऑनलाइन तपासू शकता.
योजनेची कार्यपद्धती आणि महत्त्वाचे मुद्दे
- प्राधान्य तत्त्व: ही योजना ‘मागेल त्याला योजना’ (First Come, First Served) तत्त्वावर राबविली जाते. त्यामुळे लवकरात लवकर अर्ज करणाऱ्या शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले जाते.
- कागदपत्र अपलोड: तुमचा अर्ज मंजूर झाल्यानंतर, तुम्हाला मोबाईलवर एसएमएस (SMS) द्वारे सूचित केले जाईल. त्यानंतर तुम्हाला आवश्यक कागदपत्रे (उदा. ७/१२, ८अ, पाईप खरेदीचे मूळ बिल) पोर्टलवर अपलोड करावी लागतील.
- अंतिम प्रक्रिया: पाईप्सची खरेदी केल्यानंतर त्यांची बिले पोर्टलवर अपलोड करणे आवश्यक आहे, त्यानंतर अनुदानाची रक्कम थेट बँक खात्यात जमा केली जाते.
