महाराष्ट्रातील ग्रामीण अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या दुग्ध व्यवसायाला बळकटी देण्यासाठी राज्य सरकारने ‘विदर्भ-मराठवाडा दुग्ध विकास प्रकल्प’ (VMDDP) चा दुसरा टप्पा पूर्ण क्षमतेने सुरू केला आहे. जर तुम्ही विदर्भ किंवा मराठवाड्यातील रहिवासी असाल आणि दुग्ध व्यवसायातून प्रगती करू इच्छित असाल, तर ही योजना तुमच्यासाठी गेम-चेंजर ठरू शकते.
१. या योजनेचा विस्तार कुठे आहे?
VMDDP Scheme हा प्रकल्प प्रामुख्याने विदर्भ आणि मराठवाड्यातील १९ जिल्ह्यांमध्ये राबवला जात आहे. यामध्ये एकूण २६२ तालुक्यांचा समावेश असून, हजारो पशुपालक कुटुंबांना याचा थेट लाभ मिळणार आहे.
- मराठवाडा (८ जिल्हे): छत्रपती संभाजीनगर, जालना, बीड, धाराशिव, लातूर, परभणी, नांदेड, हिंगोली.
- विदर्भ (११ जिल्हे): नागपूर, वर्धा, अमरावती, अकोला, यवतमाळ, बुलढाणा, वाशिम, चंद्रपूर, गडचिरोली, भंडारा, गोंदिया.
२. कोणत्या घटकांसाठी किती अनुदान मिळेल? (Key Benefits)
या योजनेचे वैशिष्ट्य म्हणजे केवळ जनावरेच नव्हे, तर चारा आणि यंत्रसामग्रीवरही भरघोस अनुदान दिले जात आहे:
| घटक | अनुदानाचे स्वरूप | महत्त्वाच्या अटी |
| दुभती जनावरे (गाय/म्हेस) | ५०% अनुदान (सुमारे ५०,००० रु.) | उच्च उत्पादक क्षमतेची जनावरे |
| गाभण कालवडी (ET) | ७५% अनुदान (सुमारे १.०८ लाख रु.) | किमान ५ दुभती जनावरे असावीत |
| कडबा कुट्टी यंत्र | ५०% अनुदान (मर्यादा १५,००० रु.) | किमान ३-४ जनावरे असावीत |
| चारा बियाणे/ठोंबे | १००% अनुदान (मर्यादा ६,००० रु./हेक्टर) | सिंचनाची सोय आवश्यक |
| पशुखाद्य (Fertility/SNF) | २५% अनुदान | दूध उत्पादन व गुणवत्ता वाढीसाठी |
| मुरघास (Silage) | ३०% अनुदान (३ रु. प्रति किलो) | चाऱ्याची टंचाई दूर करण्यासाठी |
३. अटी व शर्ती: अर्ज करण्यापूर्वी हे वाचा
VMDDP Scheme योजनेचा लाभ पारदर्शक पद्धतीने मिळावा यासाठी काही नियम ठरवण्यात आले आहेत:
- एक कुटुंब, एक लाभ: कुटुंबातील फक्त एकाच व्यक्तीला या योजनेचा लाभ घेता येईल.
- गाव मर्यादा: एका गावातून जास्तीत जास्त ५ लाभार्थ्यांची निवड केली जाते.
- विक्रीवर बंदी: अनुदानित जनावरे पुढील ३ वर्षांपर्यंत विकता येणार नाहीत.
- विमा व टॅगिंग: जनावरांचे जिओ-टॅगिंग (कानात बिल्ला) आणि विमा उतरवणे अनिवार्य आहे.
- इतर लाभ: गेल्या ३ वर्षात पशुसंवर्धन विभागाच्या इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा.
४. आवश्यक कागदपत्रे (Checklist)
अर्ज बाद होऊ नये असे वाटत असेल, तर खालील कागदपत्रे तयार ठेवा:
- आधार कार्ड: कुटुंबातील सदस्यांच्या आधार क्रमांकासह.
- रेशन कार्ड: ओळख आणि पत्त्याचा पुरावा म्हणून.
- दूध प्रमाणपत्र: सर्वात महत्त्वाचे! तुम्ही किमान ३ महिने कोणत्याही डेअरीला दूध घालत असल्याचे प्रमाणपत्र (लेटरहेडवर सही-शिक्क्यासह).
- टॅग नंबर: सध्या तुमच्याकडे असलेल्या जनावरांच्या कानातील बिल्ल्यांचा क्रमांक.
५. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया (How to Apply?)
या योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी आणि जलद आहे:
- सर्वप्रथम VMDDP च्या अधिकृत पोर्टलवर जा.
- ‘लाभार्थी नोंदणी’ (Beneficiary Registration) या पर्यायावर क्लिक करा.
- तुमची वैयक्तिक माहिती, जिल्ह्याचे नाव आणि पशुधनाची माहिती अचूक भरा.
- स्कॅन केलेली कागदपत्रे अपलोड करा.
- अर्ज सबमिट करा. जर माहिती अचूक असेल, तर प्रक्रियेला खूप कमी वेळ लागतो.
अनेक अर्ज केवळ ‘दूध प्रमाणपत्र’ चुकीचे असल्यामुळे नाकारले जातात. त्यामुळे तुमच्या डेअरीकडून योग्य स्वरूपातील प्रमाणपत्रच अपलोड करा.