महाराष्ट्र शासनाने राज्यातील महिला भगिनींना आर्थिक दृष्ट्या मजबूत बनवण्यासाठी आणि त्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवण्यासाठी एक महत्त्वाकांक्षी पाऊल उचलले आहे. ही योजना म्हणजे ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’. या योजनेद्वारे पात्र महिलांना थेट आर्थिक साहाय्य पुरवले जाते, ज्यामुळे त्यांना आत्मविश्वास आणि निर्णय स्वातंत्र्य मिळते.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये: Ladki Bahin Yojana
- आर्थिक साहाय्य: या योजनेअंतर्गत, पात्र महिलांना दरमहा $\text{₹}1,500/-$ (दोन वर्षांत $\text{₹}36,000/-$) त्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा केले जातात.
- सुरुवात: या योजनेचा शुभारंभ 17 ऑगस्ट 2024 रोजी करण्यात आला असला तरी, याचा लाभ 1 जुलै 2024 पासून देण्यास सुरुवात झाली आहे.
- उद्देश: महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवून देणे आणि त्यांच्या सामाजिक व आर्थिक सक्षमीकरणाला प्रोत्साहन देणे हा या योजनेचा मूळ उद्देश आहे.
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना: पात्रता निकष
Ladki Bahin Yojana या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदार महिलेने खालील महत्त्वपूर्ण अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- राष्ट्रीयत्व आणि अधिवास: अर्जदार महिला महाराष्ट्र राज्याची कायमस्वरूपी रहिवासी असणे अनिवार्य आहे.
- लिंग आणि वय: अर्जदार महिला असावी आणि तिचे वय 21 ते 65 वर्षांदरम्यान असणे आवश्यक आहे.
- वैवाहिक स्थिती: विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्ता (सोडलेली), निराधार किंवा कुटुंबातील एक अविवाहित महिला यापैकी कोणीही या योजनेसाठी अर्ज करू शकते.
- कौटुंबिक वार्षिक उत्पन्न: अर्जदार महिलेच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न $\text{₹}2.5$ लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
- बँक खाते: अर्जदार महिलेचे बँक खाते आधार कार्डाशी (Aadhaar Linked Bank Account) जोडलेले असणे बंधनकारक आहे.
इतर महत्त्वाच्या अटी:
- कुटुंबातील कोणताही सदस्य शासकीय कर्मचारी (नोकरीत किंवा निवृत्त) किंवा निवृत्तीवेतनधारक नसावा.
- कुटुंबात चार चाकी वाहन (ट्रॅक्टर वगळता) नसावे.
- कुटुंबातील सदस्यांचे उत्पन्न आयकर (Income Tax) भरण्याच्या मर्यादेत नसावे.
- एका कुटुंबातून फक्त एक विवाहित आणि एक अविवाहित महिला या योजनेचा लाभ घेऊ शकते.
- ज्या महिलांना इतर शासकीय योजनांमधून दरमहा $\text{₹}1,500/-$ पेक्षा जास्त रक्कम मिळते, त्या या योजनेसाठी पात्र नसतील.
आवश्यक कागदपत्रे:
योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे तयार ठेवावी लागतील:
- आधार कार्ड: प्राथमिक ओळखपत्र म्हणून आवश्यक.
- निवासाचा पुरावा: उदा. रेशन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, जन्म प्रमाणपत्र, किंवा शाळा सोडल्याचा दाखला.
- उत्पन्न प्रमाणपत्र: पांढरे रेशन कार्डधारक महिलांसाठी महत्त्वाचे. (पिवळ्या किंवा केशरी रेशन कार्डधारकांना उत्पन्नाचा पुरावा सादर करण्याची गरज नाही).
- बँक खाते तपशील: पासबुकच्या पहिल्या पानाची झेरॉक्स कॉपी (खाते आधारशी जोडलेले असावे).
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो.
- विवाह प्रमाणपत्राची प्रत: (जर अर्जदार नवविवाहित असेल आणि तिचे नाव रेशन कार्डावर समाविष्ट नसेल).
- स्वयं-घोषणापत्र (हमीपत्र): विहित नमुन्यातील.
अर्ज प्रक्रिया:
‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने’साठी अर्ज करणे अत्यंत सोपे आणि विनामूल्य आहे. अर्ज करण्यासाठी दोन मुख्य पद्धती उपलब्ध आहेत:
- ऑनलाइन अर्ज:
- अर्जदार महिला योजनेच्या अधिकृत संकेतस्थळाला (https://ladakibahin.maharashtra.gov.in/) भेट देऊन ऑनलाइन अर्ज करू शकतात.
- ऑफलाइन अर्ज:
- ऑनलाइन अर्ज करण्यास अडचणी येत असल्यास, अर्जदार अंगणवाडी सेविका, ग्रामसेवक, वॉर्ड अधिकारी किंवा सेतू केंद्र यांच्या माध्यमातून ऑफलाइन अर्ज सादर करू शकतात.
ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया:
योजनेचा लाभ नियमितपणे मिळत राहण्यासाठी सर्व लाभार्थी महिलांना e-KYC करणे बंधनकारक आहे. यासाठी, अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन आधार क्रमांक आणि OTP वापरून ही प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते.
योजनेचे फायदे (Benefits):
- आर्थिक स्थिरता: दरमहा $\text{₹}1,500/-$ चे थेट आर्थिक साहाय्य महिलांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यास मदत करते.
- सक्षमीकरण: महिलांना स्वतःच्या आर्थिक गरजांसाठी इतरांवर अवलंबून राहावे लागत नाही, ज्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास वाढतो.
- उत्तम भविष्य: मिळालेल्या रकमेचा उपयोग महिला स्वतःच्या शिक्षण, आरोग्य किंवा लहानसहान व्यवसायासाठी करू शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या भविष्यासाठी योग्य पाऊले उचलण्यास प्रोत्साहन मिळते.